SORU:

Evrim, bilinci açıklayabiliyor mu?

İDDİA:

   Evrim ne bilinci, ne de özgür iradeyi açıklayabilir.

CEVAP:

   1. Bu, cehalet kaynaklı bir argümandır (ing. argument from ignorance). Bir şeyin açıklamasını bilmiyor olmamız, onun açıklanamaz olduğu anlamına gelmez. Bilincin ne olduğunu bile yeni yeni öğrenmeye başladığımıza göre, kökenini henüz anlayamamış olmamız hiç de şaşırtıcı değildir. Hatta bilincin kökenine dair birtakım açıklamalar yapılmaya başlanmıştır ama bunlar, burada özetlenemeyecek kadar karmaşıktır. Bilincin kökenine ilişkin tam bir teoriye sahip olabilmemiz için, daha birçok deney ve geliştirme yapılması gerekmektedir. Fakat böylesi bir teorinin mümkün olduğunu düşünmek için de fazlasıyla veriye sahibiz.

Tarihte kökeni veya sebebi bilinmeyen birçok fenomen, zaman içerisinde bilim insanlarının çalışmaları yoluyla artan bilgimize bağlı olarak, verilerle ve kanıtlarla kavranan gerçeklere dönüşmüştür. Akıl hastalıklarının, kişinin içine cin veya şeytan girmesiyle açıklandığı; Dünya’nın evrenin merkezinde olduğunun sanıldığı; hastalıklara mikropların değil, tanrının gazabının sebep olduğunun düşünüldüğü çağlar geride kalmıştır. Şu anda birçok kişiye soyut ve metafizik bir kavram gibi görünen bilincin de, aynı netlikte açıklanacağı günler yakındır.

   2. Bilincin açıklanamaz olduğu iddiasınıa katkıda bulunan etkenlerden birisi de, birçok insanın bilince dair böyle natüralistik (doğalcı) bir açıklama istemiyor oluşudur. Ne de olsa doğal bir bilinç, ilahi bir ruh kavramıyla çelişir. Bu durum, insanların ölümsüz ve ilahi bir kökene sahip olma arzularını tehdit eder. Sadece bu açıdan yaklaşılarak yapılan bir araştırma bile bir kitap eder. Ancak şu kadarını söylemek gerekir ki;

   a. davranış ve kişiliğin genetik eğilimlerinden, beyin hasarı gören kişilerde yapılan çalışmalardan ve sağlıklı insanlarda yapılan beyin görüntüleme işlemlerinden gelen çok sayıda kanıt, bilincin doğal bir olgu olduğunu göstermektedir.

b. bir şeyin olmasını arzuladığımız halinin, onun gerçekte olan haliyle alakası yoktur.

 

Kaynaklar:

1. Dennett, Daniel C., 1991. Consciousness Explained. Boston: Little, Brown and Company.

2. Minsky, M., 1985. The Society of Mind. New York: Simon & Schuster.

  • Paylaş
  • submit to reddit