SORU:
İDDİA:
Evren, insan yaşamına izin verecek şekilde çok hassas bir dengeye sahiptir. Temel sabitlerinden yalnızca bir tanesi bile değişse, yaşam imkansız hale gelirdi. Bu da, tanrının dünyayı insanın rahat yaşaması için yarattığına delildir. (Bu iddia, aynı zamanda ‘zayıf antropik ilke’ olarak da bilinir.)
CEVAP:
Öncelikle şunu bilmeliyiz ki; evren insana değil, insan evrene bağımlı süreçler sonunda evrilmiştir. İnsan, evrene sonradan gelmiş ve ardından yaşanabilir sınırda bulunan bir gezegene yerleşmiş değildir. İnsan türü, gezegen üzerinde gelişen şartlar sonucu, belli bir evrim ağacı bünyesinde günümüzdeki anatomik ve fizyolojik özelliklerini kazanmıştır.
İddiadaki “hassas denge” ibaresine gelecek olursak, antropik ilke, “Evren başka türlü oluşsaydı zaten bu soruları soramazdık, çünkü var olmazdık.” şeklinde kestirme bir yanıt verir. Ancak bu yanıttan tatmin olmayan fizikçiler yeni kuramlar geliştirmişlerdir.
Bunlardan birisi Çoklu Evrenler‘dir. Bu kurama göre, büyük patlamada simetri kırınımı ile ortaya çıkan madde, şişme (enflasyon) dönemine girerek genişlemeye başlar. Ancak bu kuantum dalgalanması ile ortaya çıkıp genişlemeye başlayan tek evren bizimki değildir. (Bunu biliyoruz, çünkü “Çoklu Evren” kavramı, Hugh Everett’in kuantum fiziğinin -özellikle çift yarık deneyinin- farklı bir açıklamasından doğmuştur.) Bununla birlikte bazı erken evrenler genişlemeye başlamadan sönüp yok olurken, bizim evrenimiz gibi kritik büyüklüğe ulaşan evrenler genişlemeye devam ederek yıldızları, gezegenleri ve bizim gibi canlı varlıkların oluşmasını sağlayabilir. Bu yüzden “hassas denge” tamamen “yaşanabilir sınır” (Goldilocks Bölgesi) ile ilgilidir. Bu sınırdaki gezegenlerin yüzey sıcaklıkları ideal düzeyde olduğundan, yüzeylerinde, insan yaşamı için yeteri kadar sıvı bulunur. Madde bir kere ortaya çıktıktan sonra, milyarlarca yıldızın içinde, Goldilocks Bölgesi’ndeki bir gezegende DNA’nın ortaya çıkması, yalnızca bir istatistik meselesidir.
Kaynaklar:
1. Cankoçak, K. /İTÜ Fizik Mühendisliği Bölümü, (2012). “Büyük patlamanın 10 büyük sırrı”. Tempo Dergisi; 43.sayı, s. 88
2. Hawking, S., Mlodinow, L. (2012). Büyük Tasarım. s. 121-155, Doğan Yayınları
3. Çoklu Evrenler, J. Gribbin (Alfa Bilim dizisi), 2012